 |
Phóng viên: Thưa chuyên gia tâm lý Lê Khanh, hiện tượng nhiều bạn trẻ trong lứa tuổi học sinh tìm đến cái chết có phải do “khủng hoảng tâm lý tuổi mới lớn” không?
Nhà tâm lý Lê Khanh: Đúng là trong quá trình phát triển về tâm lý, có những giai đoạn như khủng hoảng tuổi lên 3, khủng hoảng ở tuổi dậy thì – những trẻ trong giai đoạn này thường có những ứng xử thái quá hoặc khó kiểm soát được cảm xúc của mình.
Thế nhưng nếu cho rằng nguy cơ tự tử của các bạn trẻ là do tác động của sự khủng hoảng này là rất phiến diện, cũng như cho rằng những hành vi bướng bỉnh hay quá nhõng nhẽo của trẻ lên 3 cũng là do ảnh hưởng khủng hoảng.
Điều này thường giúp cho mọi người “an tâm” vì nếu là vậy, đó là do ảnh hưởng tâm sinh lý mà thôi. Trong khi những yếu tố dẫn đến hành vi tư tử rất phức tạp, thường đến từ áp lực gia đình và tác động của xã hội.
Nguyên nhân dẫn đến tự tử ở người lớn và trẻ em giống và khác nhau ở điểm gì?
Có thể nói tình trạng mất tự chủ, không kiểm soát được cảm xúc là yếu tố xuyên suốt trong mọi cái chết của người lớn và trẻ em, và ẩn chứa bên trong đó, hành vi tự tử được xem là một phản ứng lại những áp lực của gia đình và xã hội, đó được xem như là một biện pháp chống đối hay trả thù một cách tiêu cực, tự giết mình để gây ra sự đau khổ cho những người thân quen.
Do đó, lứa tuổi có nguy cơ tự tử cao nhất là từ 15 đến 24, bởi vì ở lứa tuổi này, các em có thể chủ động thực hiện hành vi tự tử, nhưng đây cũng là lứa tuổi bồng bột thường làm trước khi nghĩ, vì thế dễ đưa đến sự mất kiểm soát về hành vi.
Có một điểm khác biệt lớn là yếu tố đưa đến hành động tự tử ở trẻ em hay giới trẻ hầu hết là vì tổn thương đến cá nhân, còn với một số người lớn tự tử nhằm hy sinh bản thân để bảo vệ một lý tưởng, một tổ chức hay những người thân, người bạn của mình...
Nếu như người chết lại là một người có quan hệ gắn bó với mình thì đôi khi cũng đưa đến một trạng thái “thấu cảm” để nếu không kiểm soát được cảm xúc bản thân thì người ngăn cản có thể sẽ là nạn nhân tiếp theo.
| Ẩn chứa bên trong đó, hành vi tự tử được xem là một phản ứng lại những áp lực của gia đình và xã hội, đó được xem như là một biện pháp chống đối hay trả thù một cách tiêu cực, tự giết mình để gây ra sự đau khổ cho những người thân quen. |
Có ý kiến cho rằng, người tự tử thực ra là người đã có ý định chết từ lâu, và nguyên nhân trực tiếp dẫn đến cái chết như bị bố mẹ hay thầy cô mắng…chỉ là cái cớ mạnh mẽ nhất khiến họ hành động nhanh (những ca tự tử thành công luôn dùng những hình thức chắc chắn mang đến cái chết). Vậy nguyên nhân sâu xa nhất của tự tử là vì sao?
Đúng là với những người có ý định tự tử thì đa số đều có những dấu hiệu báo động và sự tác động cuối cùng để đưa đến cái chết chỉ là một giọt nước làm tràn ly.
Điều này phản ánh ở chỗ tỷ lệ các em gái tự tử cao hơn các em trai, vì các em gái chịu nhiều áp lực cũng như sự coi thường hơn Tuy nhiên, tỉ lệ tự tử thành công ở các em trai lại cao hơn, nói cách khác là trẻ nam phản ứng nhanh hơn và vì thế thiếu cân nhắc trước khi hành động và các em cũng chọn những cách tử tự chắc chắn mang lại cái chết.
Theo một báo cáo của Bộ Y tế và Dịch vụ xã hội Mỹ, trong năm 2001 có 30.622 vụ tự sát thành công trong đó có 3.971 vụ nằm trong lứa tuổi thanh niên với tỉ lệ là 86% nam, 14% là nữ.
Chúng ta cũng nên biết, tự tử không đơn thuần là một hành vi giết mình, mà đó là một hành vi bao gồm 3 thành phần: ý tưởng tự sát (chỉ thể hiện trong ý nghĩ); toan tự sát (có hành vi để tự tử, nhưng không thành công); tự sát (có hành vi tự tử đi đến tử vong).
Chính vì thế, nếu có được các yếu tố như sự quan tâm của gia đình, sự tôn trọng của xã hội và sự tự chủ của bản thân thì cho dù có gặp những khó khăn, một người chỉ có thể có ý tưởng tự sát và một số biểu hiện toan tự sát, để chính mình biết dừng lại hay những người chung quanh ngăn cản kịp thời.
Tuy nhiên, khi đã có những suy nghĩ tiêu cực về bản thân và gặp những tác động mạnh mẽ từ bên ngoài thì họ có thể quyết định rất nhanh để chọn một cái chết chắc chắn. Vì thế, nguyên nhân sâu xa nhất của tự tử lại nằm ở chính bản thân. Nó không phải là do khủng hoảng lứa tuổi mà là một sự yếu kém về tự chủ, thiếu ý thức quý trọng giá trị bản thân và mất khả năng kiểm soát cảm xúc.
Có người cho rằng, người đã có ý định từ bỏ cuộc sống thì không ai có thể ngăn cản được, thậm chí trong giới tâm lý học, có người còn cho rằng, ai cố tình ngăn cản thì sẽ bị “thế mạng”, ông nghĩ sao về điều này?
Đúng là đối với một người đã nhất định chết thì khó có ai có thể ngăn cản vì có muốn ngăn cũng không kịp! Còn dĩ nhiên khi đã biết và cố gắng ngăn cản mà không thành công thì có nhiều người lại cho rằng đó là lỗi tại mình, không biết cách hay không quyết tâm ngăn cản khiến cho người kia phải chết.
( nguồn từ vietnamnet)
